Tuesday 24 January 2017

BIHAR FACTS, PART-8

बिहार की प्रमुख सिंचाई परियोजनाएँ एवं नहरें
  • बिहार की वृहद सिंचाई परियोजनाएं  -  सोन सिंचाई परियोजना, गंडक परियोजना, कोसी परियोजना, चन्दन जलाशय परियोजना, बडुआ जलाशय परियोजना, अपर क्यूल जलाशय परियोजना
  • सोन बहुद्देशीय परियोजना की शुरुआत  -  1874
  • सोन बहुद्देशीय परियोजना की मुख्य नहरें  -  पूर्वी सोन नहर (औरंगाबाद, अरवल, पटना, गया, जहानाबाद), पश्चिमी सोन नहर (आरा, बक्सर, रोहतास)
  • गंडक परियोजना (त्रिवेणी) की शुरुआत  -  1904
  • गंडक परियोजना के मुख्य बाँध  -  वाल्मिकीनगर डैम
  • गंडक परियोजना की मुख्य नहरें  -  मुख्य पश्चिमी नाहर (गोपालगंज, सारण, सिवान), मुख्य पूर्वी नहर या तिरहुत नाहर (पश्चिमी चंपारण, पूर्वी चंपारण, वैशाली, मुजफ्फरपुर)
  • कोसी बहुद्देशीय परियोजना की शुरुआत  -  1954-55
  • कोसी परियोजना के मुख्य बाँध  -  हनुमान नगर बांध
  • कोसी परियोजना की मुख्य नहरें  -  पूर्वी कोसी नहर (पूर्णिया, अररिया) एवं पश्चिमी कोसी नहर)बिहार 
बिहार की नवीनतम सिंचाई परियोजनाएं
  • बरनार जलाशय योजना  -  भागलपुर, जमुई
  • उत्तर कोयल जलाशय योजना  -  गया, औरंगाबाद,
  • बटेश्वरनाथ पम्प नगर योजना  -  भागलपुर
  • जमानिया पम्प नहर योजना  -  कैमूर
  • अपर किउल जलाशय योजना  -  मुंगेर, लखीसराय
  • तिलैया डायवरसन योजना  -  गया, नवादा
  • दुर्गावती जलाशय योजना  -  रोहतास, कैमूर
  • मुनहरा वियर योजना  -  मधुबनी
  • बटाने जलाशय योजना  -  औरंगाबाद
  • बागमती परियोजना  -  सीतामढ़ी (रामनगर)
बिहार विद्युत परियोजनाएं
  • बिहार में कुल विद्युत की मांग   -  2,332 मेगावाट
  • बिहार कुल विद्युत उत्पादन की संस्थापित क्षमता  -  599 मेगावाट (540 मेगावाट ताप विद्युत, 47.1 मेगावाट जल विद्युत)
  • बिहार में प्रतिव्यक्ति ऊर्जा खपत  -  122 यूनिट
बिहार के विद्युत ऊर्जा संयंत्र
  • बरौनी टीपीएस  -  320 मेगावाट
  • मुजफ्फरपुर टीपीएस (कांटी)  -  220 मेगावाट
  • कोसी एचइपी  -  19.2 मेगावाट
  • बीएचपीसी जल विद्युत परियोजना  -  24.9 किलोवाट
जल विद्युत संयंत्र
  • कटैया  -  सुपौल (19.2 मेगावाट)
  • वाल्मीकिनगर  -  प. चंपारण(15 मेगावाट)
  • डिहरी  -  रोहतास (6.6 मेगावाट)
  • बारुन  -  औरंगाबाद (3.3 मेगावाट)
नई बिजली परियोजनाएं
  • पीरपैंती टीपीएस  -  2,000 मेगावाट
  • नवीननगर टीपीएस  -  1,320 मेगावाट
  • कटिहार टीपीएस  -  1,000 मेगावाट
  • बरौनी टीपी एक्सटेंशन स्टेज-1  -  500 मेगावाट
राज्य की आर्थिक स्थिति : 2015-16
  • सकल राज्य घरेलू उत्पाद में अनुमानित वृद्धि दर (2015-16) चालू मूल्य पर  -  15.75 प्रतिशत
  • सकल राज्य घरेलू उत्पाद (2012-13 चालू मूल्य पर)  - ₹296153 करोड़ (वास्तविक)
  • सकल राज्य घरेलू उत्पाद (2013-14, चालू मूल्य पर)  -  ₹343054 करोड़ (वास्तविक)
  • सकल राज्य घरेलू उत्पाद (2014-15, चालू मूल्य पर)  -  ₹383709 करोड़ 
  • सकल राज्य घरेलू उत्पाद (2015-16, चालू मूल्य पर)  -  ₹455451 करोड़
  • प्रतिव्यक्ति आय (2012-13 चालू मूल्य पर )  -  ₹30,930
  • प्रतिव्यक्ति आय (2012-13; 2004-05 के स्थिर मूल्य पर)  -  ₹16,537
  • सर्वाधिक प्रतिव्यक्ति आय (2010-11 वर्तमान मूल्य पर) वाले जिले  -  (पटना-₹57,843, मुंगेर-₹21,019, बेगुसराय-₹18,447)
  • न्यूनतम प्रतिव्यक्ति आय (2010-11 वर्तमान मूल्य पर) वाले जिले  -  (शिवहर-₹6,209, बांका-₹7,764, मधेपुरा-₹8,102)
  • उच्च वृद्धि दर वाले क्षेत्र  -  निर्माण (35.8%), संचार (17.8%) तथा व्यापार, होटल, रेस्टोरेंट (17.71%)
  • कृषि क्षेत्र में वृद्धि दर  -  5.58%
  • विनिर्माण क्षेत्र में वृद्धि दर  -  7.98%
  • बिहार पर कुल ऋण (2014-15)  -  ₹77,700.59 करोड़ (राज्य के जीडीपी का 20.25%)
  • राज्य सकल घरेलू उत्पाद में कृषि (प्राथमिक क्षेत्र का योगदान  -  19%
  • राज्य सकल घरेलू उत्पाद में उद्योग (द्वितीयक) क्षेत्र का योगदान  -  17%
  • राज्य सकल घरेलू उत्पाद में सेवा (तृतीयक) क्षेत्र का योगदान  -  54% (निर्माण-11%, व्यापार एवं होटल-30%, ट्रांसपोर्ट-6%, अन्य-11%)
  • बीपीएल परिवारों की संख्या  -  1.45 करोड़ परिवार
  • राज्य कर्मचारियों की संख्या  -  4,35,394
  • राज्य कर्मचारियों की स्वीकृत पदों की संख्या  -  5,71,722
  • प्रतिव्यक्ति औसत ऊर्जा खपत  -  122 यूनिट (राष्ट्रिय औसत 779 यूनिट)
  • विद्युतिकृत गृहों का प्रतिशत  -  10.3% (राष्ट्रिय औसत 55.8%)
  • पूंजी निवेश प्रस्तावों की संख्या  -  245
  • प्रस्तावित पूंजी निवेश की राशि  -  ₹1,33,841 करोड़
  • वास्तविक निवेश  -  144.37 करोड़ रूपये
  • सिंचित क्षेत्र  -  49.1 लाख हेक्टेयर